Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) jest ważnym elementem systemu VAT w Unii Europejskiej, który wymaga od przedsiębiorców szczególnej uwagi przy rozliczeniach. Prawidłowe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego oraz właściwe rozliczenie transakcji w deklaracjach VAT stanowi wyzwanie dla wielu podatników. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest WNT, kiedy powstaje obowiązek podatkowy oraz jak prawidłowo rozliczyć takie transakcje w podatku VAT.
Czym jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT)?
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) to transakcja, w której przedsiębiorca z jednego kraju UE nabywa towary od dostawcy z innego kraju członkowskiego, przy czym towary te są fizycznie przemieszczane z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa UE.
Aby transakcja została uznana za WNT, muszą zostać spełnione następujące warunki:
- Nabywca musi być czynnym podatnikiem VAT
- Dostawca musi być podatnikiem VAT w swoim kraju
- Musi nastąpić fizyczne przemieszczenie towarów między państwami członkowskimi
- Transakcja musi być odpłatna
WNT podlega opodatkowaniu w kraju przeznaczenia towarów, czyli tam, gdzie kończy się transport. Oznacza to, że polski przedsiębiorca nabywający towary z innego kraju UE rozlicza VAT w Polsce.
Warto podkreślić, że WNT różni się od importu towarów, który dotyczy zakupów spoza Unii Europejskiej, oraz od zwykłego krajowego nabycia towarów, gdzie obie strony transakcji są w tym samym kraju.
Moment powstania obowiązku podatkowego w WNT
Prawidłowe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego ma kluczowe znaczenie dla rozliczenia WNT. Zgodnie z art. 20 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy w przypadku WNT powstaje z chwilą wystawienia faktury przez dostawcę, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru.
Obowiązek podatkowy powstaje zatem w jednym z dwóch momentów:
- W dniu wystawienia faktury przez dostawcę – jeśli faktura została wystawiona przed 15. dniem miesiąca następującego po miesiącu dostawy
- 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy – jeśli do tego dnia nie wystawiono faktury
Przykłady powstania obowiązku podatkowego w WNT
Przykład 1: Polska firma otrzymała towar z Niemiec 10 kwietnia 2023 r. Faktura została wystawiona 20 kwietnia 2023 r. Obowiązek podatkowy powstaje w dniu wystawienia faktury, czyli 20 kwietnia 2023 r.
Przykład 2: Polska firma otrzymała towar z Francji 15 maja 2023 r., ale faktura została wystawiona dopiero 20 czerwca 2023 r. Obowiązek podatkowy powstaje 15 czerwca 2023 r. (15. dzień miesiąca następującego po miesiącu dostawy), ponieważ faktura nie została wystawiona wcześniej.
Podstawa opodatkowania i stawki VAT w WNT
Podstawę opodatkowania w WNT stanowi wszystko, co stanowi zapłatę, którą dostawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub osoby trzeciej. Obejmuje to również podatki, cła i inne opłaty, z wyjątkiem podatku VAT.
W przypadku WNT stosuje się takie same stawki VAT, jakie obowiązywałyby przy dostawie takich samych towarów na terytorium kraju. Najczęściej jest to podstawowa stawka 23%, ale w zależności od rodzaju towaru może mieć zastosowanie stawka 8%, 5% lub 0%.
Warto pamiętać, że stawka 0% stosowana przez dostawcę w kraju pochodzenia nie determinuje stawki VAT, którą polski nabywca zastosuje przy rozliczeniu WNT. Decydujące są przepisy polskiej ustawy o VAT dotyczące danego rodzaju towaru.
Rozliczenie WNT w deklaracji VAT i JPK_VAT
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów charakteryzuje się specyficznym sposobem rozliczenia w podatku VAT. Podatnik rozlicza zarówno podatek należny, jak i naliczony w jednej deklaracji, co w praktyce często prowadzi do neutralności podatkowej tej transakcji.
Mechanizm rozliczenia VAT w WNT
Rozliczenie WNT w deklaracji VAT przebiega następująco:
- Podatnik wykazuje kwotę netto transakcji jako podstawę opodatkowania
- Od tej kwoty oblicza podatek VAT według odpowiedniej stawki
- Obliczony VAT wykazuje jednocześnie jako podatek należny i naliczony
Przykład rozliczenia: Polska firma nabyła towary z Niemiec o wartości 10 000 euro (równowartość 45 000 zł). Stawka VAT dla tych towarów w Polsce wynosi 23%. W deklaracji VAT firma wykaże:
- Podstawa opodatkowania: 45 000 zł
- VAT należny: 10 350 zł (45 000 zł × 23%)
- VAT naliczony: 10 350 zł
Przy pełnym prawie do odliczenia VAT, transakcja jest neutralna podatkowo, ponieważ kwota podatku należnego jest równa kwocie podatku naliczonego. Oznacza to, że podatnik nie musi fizycznie płacić VAT od takiej transakcji.
Wykazanie WNT w JPK_VAT
W strukturze JPK_VAT z deklaracją, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów należy wykazać w:
- Części ewidencyjnej: w ewidencji zakupu (jako podatek naliczony) oraz w ewidencji sprzedaży (jako podatek należny)
- Części deklaracyjnej: w polach dotyczących WNT (podstawa opodatkowania i podatek należny) oraz w polach dotyczących podatku naliczonego
Dla prawidłowego wykazania WNT w JPK_VAT konieczne jest użycie odpowiednich oznaczeń:
- Dla sprzedaży: „WNT” w polu „Procedura”
- Dla zakupu: nie stosuje się specjalnych oznaczeń, wystarczy standardowe ujęcie faktury zakupowej
Najczęstsze problemy przy rozliczaniu WNT
Praktyka pokazuje, że podatnicy napotykają różne trudności przy rozliczaniu wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów:
1. Opóźnienia w otrzymaniu faktury – gdy faktura wpływa po 15. dniu miesiąca następującego po dostawie, a podatnik już rozliczył VAT na podstawie ustawowego terminu. W takiej sytuacji może być konieczne skorygowanie wcześniejszych rozliczeń, jeśli kwota na fakturze różni się od pierwotnie zadeklarowanej.
2. Różnice kursowe – gdy wartość transakcji wyrażona jest w walucie obcej, a kurs przeliczenia zmienia się między momentem powstania obowiązku podatkowego a otrzymaniem faktury. Należy pamiętać, że do przeliczenia stosuje się kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego.
3. WNT środków transportu – które podlegają szczególnym zasadom i wymagają dodatkowego zgłoszenia na formularzu VAT-23. Obowiązek podatkowy powstaje tu zawsze w momencie dostawy, niezależnie od terminu wystawienia faktury.
4. Korekty WNT – gdy po rozliczeniu transakcji zmianie ulega jej wartość (np. rabaty, zwroty). Korekty należy wykazać w okresie rozliczeniowym, w którym nabywca otrzymał dokument korygujący.
Ważne: W przypadku WNT podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym wykazał podatek należny. Jest to wyjątek od ogólnej zasady, zgodnie z którą prawo do odliczenia powstaje w momencie otrzymania faktury.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów to mechanizm, który przy prawidłowym rozliczeniu zapewnia neutralność podatkową dla przedsiębiorców. Kluczowe jest właściwe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego oraz poprawne wykazanie transakcji w deklaracji VAT i JPK_VAT. Przestrzeganie tych zasad pozwala uniknąć problemów z organami podatkowymi i zapewnia zgodność z przepisami podatkowymi. Pamiętaj, że w razie wątpliwości warto skonsultować się z doradcą podatkowym, który pomoże prawidłowo rozliczyć WNT zgodnie z aktualnymi przepisami.